‘Ik hoef niet meer te denken: waar slaap ik vanavond?’

Björn (34) praat de meeste mensen de oren van de kop, zegt ‘ie. Hij zou daarom een prima vlogger kunnen zijn, meent zijn begeleider Shirley, die bij het gesprek aanwezig is. Voorafgaand aan het interview sprint hij nog even naar buiten om een maatje van de straat te groeten, de enige uit die tijd die hij nog durft te vertrouwen. “Toen ik nog op straat leefde, kreeg iemand het twee keer voor elkaar om m’n telefoon, die ik in mijn onderbroek had verstopt, te jatten terwijl ik lag te slapen.”

Op een kast staan bordjes met teksten als ‘family is home’ en ‘vandaag kies ik voor geluk’. Dat laatste is iets wat Björn tot kunst heeft verheven. “Met de positiviteit die ik in mijn lichaam heb zitten, kun je een lege batterij opladen. Zo lekker zit ik in m’n vel. Op straat gold dat ook al, ik denk dat ik de gelukkigste zwerver van Nederland was. Ik kan me wel druk maken, maar dat lost niks op. In de zes jaar dat ik militair was – ik heb in Afghanistan en Irak gediend – zag ik: je kunt het vele malen slechter treffen. Als dakloze in Nederland kun je uit de prullenbakken eten, maar in die oorlogsgebieden kunnen ze hun kinderen niet eens te eten geven. Dán heb je een reden om ongelukkig te zijn.”

Toch heeft Björn ook redenen zat. Neem om te beginnen zijn ‘rare jeugd’, zoals hij het noemt. “Op m’n dertiende blowde ik al, net als m’n moeder. Mijn ouders waren tegenpolen; ze woonden nog bij elkaar terwijl ze al gescheiden waren. Als mijn moeder een kwade dronk had, kreeg m’n vader de volle laag.”
Op zijn 28e gaan Björn en zijn toenmalige vriendin na vijftien jaar uit elkaar omdat zij zwanger blijkt van een ander. “Het huis stond op haar naam, dus was ik ook mijn woonplek kwijt. Toen ben ik voor twee jaar naar Spanje gevlucht. Daar heb ik wel een moment gehad dat ik dood wilde, maar er is iets boven wat mij hier wil houden. Dat zeg ik ook omdat ik sowieso al negen keer dood had kunnen zijn: een bermbom, schietpartijen, een zwaar auto-ongeluk, drie hartaanvallen…”

Eenmaal terug in Nederland mag Björn bij z’n ouders intrekken en gaat hij dagelijks met zijn vader en broertje op pad voor behangklussen. “Dat ging goed tot ik mezelf helemaal de vernieling in had geholpen door alle zooi die ik gebruikte. Ik moest ook nog eens de raarste capriolen uithalen om dat te bekostigen. Toen pa hoorde dat ik crack gebruikte, kreeg ik tafels en stoelen naar m’n hoofd. Hij zei: ‘Jij gaat m’n leven niet verpesten, dat heeft je moeder al gedaan!’ Maar ik ging door. Pa had de autosleutel in een kluis opgeborgen en de sleutel onder zijn matras gelegd. Hij woog 160 kilo, en toch kreeg ik het voor elkaar om die sleutel er ’s nachts ongemerkt onderuit te vissen én later weer terug te leggen. Zo ver ging ik voor mijn verslaving. Toen was ik thuis niet meer welkom – en terecht.”

Het straatleven eist z’n tol. “Deze tand”, wijst Björn, “is er tijdens een vechtpartij uitgegaan. Ik heb een bloedhekel aan geweld, maar als je mij op m’n bek slaat, moet je het goed doen, anders sla ik terug. Daardoor heb ik een hand verbrijzeld.” Shirley: “Op een dag werden we gebeld door een vriend van Björn, of we naar Björns gekneusde voet wilden kijken. Vanaf toen kwamen we elke week soep brengen.” Björn: “En croissantjes, jus d’orange – eigenlijk alles wat ik nodig had. Het Leger des Heils wilde me altijd helpen en ze waren altijd in voor een goed gesprek, ze blijven je zien als mens. Dat vond ik er nog het meest waardevol aan. Want mensen kijken op zwervers neer, dat merkte ik aan alles. ‘Hij zal het er zelf wel naar gemaakt hebben.’ Ik hoorde voorbijgangers weleens smoezen. Dan riep ik: ‘Ja, ik ben een dakloze, maar ik ben gelukkiger dan jij ooit zult worden!’”

“Nicole, iemand die ik leerde kennen tijdens een kerstdiner bij Bij Bosshardt, ging met me mee om een nieuwe identiteitskaart aan te vragen. Toen hoorden we dat ik daar geen recht op had, omdat ik langer dan drie maanden niet in Nederland was geweest. Zodoende kon ik geen woning krijgen.” Uiteindelijk kreeg Björn die identiteitskaart na een hoop gedoe alsnog. En als kers op de taart een woning, waarvoor zelfs de inboedel was geregeld. Björn: “Af en toe moet ik mezelf knijpen omdat ik het nog steeds niet helemaal besef. Ik heb nu een thuis, ik hoef niet meer te denken: waar slaap ik vanavond? Tegelijk is het ook een last, ik moet huur betalen. Eten regelen is soms nog een issue, ik moet niet vergeten op tijd naar de Voedselbank te gaan. Ik leef van een uitkering en ik verzamel lege blikjes. De jeugd pleurt al die blikjes op straat, ik vind dat niet erg, hoor, ik kom ze wel oprapen.”

“Ik probeer hard van de crack af te komen, maar dat lukt nog niet helemaal. Toch ga ik er zéker van afkomen, want ik heb veel te veel te verliezen. Vooral het vertrouwen van mensen die in mij geloven, zoals Shirley en Nicole. Dat zit ‘m vooral in de energie en liefde die ze geven. Ze geven niet op, ook niet op momenten dat ik zelf even geen licht aan het eind van de tunnel meer zie. In de nabije toekomst hoop ik weer te gaan werken, tuurlijk. Desnoods als putjesschepper. Maar het liefst doe ik iets waarmee ik mensen kan helpen, daar word ik zelf ook gelukkig van.” Shirley: “Je wilt ervaringsdeskundige worden, toch?” “Ja, maar dan wil ik eerst clean zijn. Want als je jezelf niet kunt helpen, kun je een ander ook niet helpen.”