Martijn Ouwerkerk is geestelijk verzorger bij het Leger des Heils in Amsterdam. “Als geestelijk verzorger heb ik aandacht voor iemands geloof, zingeving en levensbeschouwing. Daar heb ik mooie gesprekken over met mensen.” Daarnaast verzorgt Martijn, samen met zijn collega’s, uitvaarten van mensen die bij het Leger des Heils wonen en komen te overlijden.
“Deze mensen overlijden vaak in eenzaamheid. Bijvoorbeeld doordat ze geen nabestaanden meer hebben of doordat er geen contact meer is met familie of vrienden”, vertelt Martijn. “We zien regelmatig dat deze mensen geen uitvaartverzekering hebben en er niemand is die de uitvaart leidt. In dat geval verzorgen wij het laatste afscheid.”
Waardig afscheid
Afgelopen jaar maakte Martijn een bijzondere uitvaart mee, die veel indruk op hem maakte. “Tijdens mijn werk raakte ik in gesprek met een man. Hij vertelde dat een goede vriend van hem was overleden, maar dat hij niet wist wanneer de uitvaart zou zijn.” Martijn belde de gemeente om navraag te doen en wat bleek? Er was helemaal niets geregeld. “Omdat de man met wie ik sprak graag op een waardige manier afscheid wilde nemen van zijn vriend, hebben we met de gemeente kunnen regelen dat er toch een uitvaart kwam. Uiteindelijk hebben we hem met z’n vieren een mooi afscheid kunnen geven, met muziek en een persoonlijk woord van zijn goede vriend.”
'Ik maak vaak mee dat mensen al hun nabestaanden en netwerk zijn kwijtgeraakt'
Eenzaamheid
De eenzaamheid waarin veel van deze mensen overlijden, maakt het volgens Martijn zo schrijnend. “Ik maak vaak mee dat mensen al hun nabestaanden en netwerk zijn kwijtgeraakt. Door overlijden, maar ook door ruzies of bepaalde keuzes. Overlijden zonder een familielid aan je bed, helemaal alleen, dat gun je niemand.”
Daarom proberen Martijn en zijn collega’s altijd nog contact te leggen met eventuele nabestaanden of kennissen. “Soms komen familieleden alsnog naar het afscheid. Op die momenten vindt er soms toch nog herstel of vergeving plaats. Dat is heel bijzonder.”
'We eren mensen die op straat en in eenzaamheid zijn overleden met een lichtje, opdat ze niet vergeten worden.'
Eren met een lichtje
Daarin ziet Martijn ook het belang van de Lichtjestocht ter herdenking van dakloze mensen die zijn overleden. “Tijdens een uitvaart wil je dat iemand niet vergeten wordt. Je wil iemand eren en stilstaan bij het leven dat iemand had. Dat doen we ook met de Lichtjestocht: mensen die op straat en in eenzaamheid zijn overleden eren we met een lichtje, opdat ze niet vergeten worden.”
De kerstdagen zijn voor veel mensen een feestelijke periode, maar volgens Martijn speelt rouw ook juist tijdens de decembermaand een grote rol. “De feestdagen zijn ook het moment waarop je beseft wie je mist. Het is daarom zo belangrijk om juist nu bewustwording te creëren rondom dit thema. Voor veel mensen voelt op straat overlijden misschien heel ver weg, maar het gebeurt ongemerkt heel dichtbij.”
'Op straat overlijden voelt misschien ver weg, maar het gebeurt ongemerkt heel dichtbij.'
De Lichtjestocht op 17 december is volgens hem daarom een mooi moment om ook stil te staan bij wie je zelf mist. “En ook als je dit niet van dichtbij hebt meegemaakt, zullen je gedachten tijdens de wandeling gaan naar datgeen wat je zelf hebt verloren of mist. En ook dan is het mooi om mee te lopen. Je mag het persoonlijk maken.”
Loop mee met de Lichtjestocht
Op 17 december organiseert het Leger des Heils een Lichtjestocht in Amsterdam, ter herdenking van dakloze mensen die op straat zijn overleden.
In Nederland overlijden elk jaar talloze dak- en thuisloze mensen – vaak in stilte, zonder de erkenning die zij verdienen. Achter ieder van hen schuilt een verhaal, een verleden en vaak ook dierbaren die hen missen. Met deze herdenking staan we stil bij hun levens. We geven hen de waardigheid die ieder mens verdient, en zorgen dat hun namen en verhalen niet verloren gaan.
