Het is 1986: het jaar van de Tsjernobyl ramp, de opening van de Oosterscheldekering en het begin van kabinet Lubbers II. Michelle is 23 jaar en net afgestudeerd aan de Sociale Academie in Kampen als zij begint als pedagogisch medewerker bij een jeugdlocatie van het Leger des Heils. ‘Ik had nooit gedacht dat ik bijna veertig jaar later nog steeds vanuit Hilversum voor het Leger des Heils zou werken.’
Je hoort het niet veel meer: mensen die al decennialang voor dezelfde organisatie werken. Hoe houd je dat vol? Michelle: ‘Steeds als ik eraan dacht iets anders te gaan doen, diende zich een nieuwe kans aan. Binnen het Leger des Heils kun je je altijd verder ontwikkelen. Ik heb altijd opleidingen of cursussen mogen volgen en er werd met me mee gedacht om de uitdaging in mijn werk te behouden.’
Hoe het begon
Michelle: ‘Na zes jaar als groepsbegeleider gewerkt te hebben, maakte ik begin jaren ’90 de switch naar het Medisch Kinderdagverblijf (MKD) in Hilversum. Dat was een nieuwe locatie voor kinderen van 0 tot 6 jaar met gedragsproblematiek, medische aandoeningen en ontwikkelingsachterstanden. Er was helemaal niets, waardoor wij als team alle ruimte kregen om het MKD verder te ontwikkelen en verder uit te bouwen. Daar zette ik mijn eerste stappen richting ambulante hulpverlening door als gezinsbegeleider te gaan werken met de ouders van de kinderen.
Het MKD bestaat inmiddels niet meer en ook het Boddaertcentrum - de locatie waar Michelle daarna gaat werken – is er niet meer. ‘Hier kwamen basisschoolkinderen met autisme, ADHD of problemen thuis voor dagbehandeling. Ik deed vanuit hier gezinsbegeleiding aan huis met zowel de ouders als de kinderen zelf.’ Uiteindelijk sluit het Boddaertcentrum. Michelle gaat verder als ambulant jeugd- en gezinshulpverlener om andere gezinnen te begeleiden vanuit netwerkpleegzorg, 10 voor Toekomst en de leefgroep waar jongeren wonen.
Toen en nu
Als je al zo lang met gezinnen werkt als Michelle, dan heb je het landschap binnen jeugdzorg wel zien veranderen. ‘De problematiek tegenwoordig is echt zwaarder. Er is veel meer aan de hand binnen een gezin. Hoe dat komt? De bureaucratisering heeft ervoor gezorgd dat hulp vaak te laat op volle kracht komt, waardoor problemen onnodig groter worden. Vroeger waren de lijntjes korter om dingen in gang te zetten. In mijn beginjaren deed ik bijvoorbeeld nog zelf de intakes. Dan wist ik direct wat er nodig was en kon ik al het een en ander in gang zetten.’ Michelle vertelt verder: ‘Nu kom ik regelmatig in situaties, waarbij ik op voorhand al zie: Dit ga ik niet in een paar maanden oplossen. Terwijl het systeem dat eigenlijk wel van mij verwacht.'
Dezelfde taal
Met mensen werken kost tijd. Michelle zegt: ‘Ik zie dat wij bij het Leger des Heils graag een stapje extra zetten voor onze deelnemers. Vaak bereik je daar veel meer mee, omdat je bouwt aan verbinding en vertrouwen. En dus ga ik af en toe mee naar een verslavingskliniek of een arts, ook al heb ik daar soms geen uren voor. Ik probeer aansluiting te vinden en dezelfde taal te spreken.’
Ik begeleidde eens een gezin waarin bijna alle gezinsleden ADHD en autisme hadden. In de jaren ervoor hadden zij al veel hulpverleners gezien en op een gegeven moment wilden ze geen hulp meer accepteren. Iedereen stelde met hen een zorgplan op en het lukte nooit om te voldoen aan de doelstellingen. Toen ik bij hen kwam, klikte het gelukkig heel goed. Ze zeiden: ‘We kunnen zo goed met je praten. Gelukkig niet over doelen.’ Maar dat was niet helemaal waar. Ik sprak met hen op een informele en gelijkwaardige wijze en maakte uit de gesprekken op waar zij blij van werden en wat zij graag wilden voor hun gezin. Mijn insteek was gericht op hun kwaliteiten en krachten, in plaats van wat gaat er allemaal niet goed.’
‘Ik fiets een stukje met je mee’
Het leukste aan haar werk vind Michelle het boeken van positieve resultaten. 'Dat iemand weer zin heeft in het leven, aan de slag wil als vrijwilliger of zelfs weer op zoek is naar een baan. Daar krijg ik energie van. Je kan sommige mensen echt verder helpen: geen schulden meer, een uitgebreider sociaal netwerk of de ontwikkeling van hun kinderen verloopt weer positief. Ik zeg altijd: ‘Ik fiets een stukje met je mee, maar daarna moet je het weer zelf doen.'
Zo begeleidde ze ooit een gezin waar sprake was van enorme verzameldrang. De kinderen durfden geen vriendjes mee naar huis te nemen. 'Natuurlijk was ook mijn eerste ingeving: we bellen een schoonmaakploeg. Maar in plaats daarvan probeerde ik overzicht in de chaos te creëren en klein te beginnen. Aan de ouder vroeg ik: 'Welke ruimte in het huis wil jij het liefst opgeruimd zien?' Samen gingen we aan de slag in de keuken met de afwas en de keukenkastjes. Door het samen te doen, zag diegene uiteindelijk ook in dat de gehele woning opruimen een te grote opgave was voor ons tweeën. En dan kan iemand wél een schoonmaakploeg accepteren, waardoor er later weer meer rust en ruimte ontstaat in het hoofd. En zo kwamen we wel toe aan het praten over de kinderen en de ontwikkeling. Daar kan ik dan best trots op zijn, dat we toch samen zover zijn gekomen.'
Michelle woont in Amsterdam en werd ook zelf moeder van twee prachtige zoons. Ze houdt niet van stilzitten en wil graag iets betekenen voor anderen. Naast haar werk bij het Leger des Heils heeft ze samen met haar zussen een stichting opgezet in Gambia. 'Daar hebben we een school laten bouwen voor jonge kinderen en wij zijn al volop bezig met het volgende project.'
