‘Als God er een probleem van maakt, moeten kerken dat ook doen’

Arjen en Ursula over mensenhandel en uitbuiting

Geloof en zingeving
Tekst: Wilfred Hermans

Mensenhandel. Wie heeft er niet mee te maken? Nou, de meeste mensen. Hoewel… Wie iets beter kijkt, ontdekt dat je er ook in Nederland onbewust zomaar aan bij kunt dragen. Wat moet je daar als christen mee? En wat doet het Leger des Heils? Een gesprek tussen korpsofficier Ursula van Nieuwenhuijzen en voorganger Arjen ten Brinke. ‘Durven we als kerk uit onze veilige cocon te stappen en bezig te zijn met de rauwe randen van de samenleving?’

Officier Ursula van Nieuwenhuijzen heeft geregeld contact met prostituees die op een steenworp afstand van haar korpsgebouw in Deventer hun werk doen. Ze heeft onder andere een huiskamer voor hen ingericht. De bestrijding van mensenhandel heeft inmiddels haar hart, zegt ze. Toen ze ontdekte dat het kerkgenootschap van het Leger des Heils – in tegenstelling tot de welzijnstak – weinig aandacht had voor mensenhandel, besloot ze daar haar afstudeerscriptie over te schrijven, om te onderzoeken wat een aanvullende rol van geloofsgemeenschappen kan zijn in de bestrijding van mensenhandel.

Ver van je bed?
Haar gesprekspartner Arjen ten Brinke is voorganger van de kerk Mozaiek033 in Nijkerk, en werkt sinds 2013 als storyteller voor IJM, een mensenrechtenorganisatie die strijdt tegen slavernij en uitbuiting. “Ze zochten iemand met een groot netwerk in de kerk, om daar hun boodschap te verspreiden. Hard nodig, want de Bijbel spreekt in meer dan tweeduizend teksten over recht en gerechtigheid. Kerken hoor je daar niet vaak over, en dat is vreemd, want als God er een probleem van maakt, moeten kerken dat ook doen. Dan maakt het niet uit of dit onderwerp ver van je bed staat. In eerste instantie merk je in jouw veilige wereldje misschien weinig van mensenhandel, tenzij je in die wereld actief bent of bij het Leger des Heils werkt. Maar mensenhandel is big business. De een verkoopt sigaretten, de ander mensen.”

En mensenhandel gebeurt wel degelijk in Nederland, vult Ursula aan. “De term ‘loverboys’ kennen we, maar mensenhandelaren noemen we hen niet gauw, terwijl ze dat in principe wel zijn. Afgelopen jaar heb ik in ins korps meerdere slachtoffers van seksuele uitbuiting ontmoet, vrouwen die door hun vriend op internet zijn gezet en -tig mannen per dag moesten ontvangen.”

Poolse aannemer

Je kunt denken: ik woon in een nette Vinexwijk, met mensenhandel heb ik niets te maken. Maar niets is minder waar, zegt Ursula. “Door ons koopgedrag kunnen we bijdragen aan mensenhandel verder weg. Wie heeft jouw kleding gemaakt, je telefoon, en onder welke omstandigheden? En laat jij je huis verbouwen door de goedkoopste aannemer, die misschien Polen in dienst heeft die onder beroerde voorwaarden werken? Sinds ik hoorde dat sommige bouwvakkers moeten slapen op de plek waar ze werken, kijk ik anders om me heen als ik door Deventer fiets. En wat betreft prostitutie: deze meiden worden vaak op school geronseld door bijvoorbeeld loverboys, of er is sprake van seksueel misbruik. Dit kan meiden kwetsbaar maken voor mensenhandel, omdat de drempel tot seks hierdoor al verlaagd is. Een meisje kan gaan denken dat je liefde krijgt via seks, en dat maakt kwetsbaar. En wat betreft seksuele uitbuiting: dat houd je in stand door porno te kijken, iets wat niet voorbijgaat aan kerkgangers. Daarvoor hoef je niet eerst in een bordeel te zijn.”

“Jezus volgen kost offers, maar zijn we bereid die te brengen? Om bepaalde kleding niet te kopen, of er meer voor te betalen?”

Bereid offers te brengen?

Ursula: “Jezus volgen kost offers, maar zijn we bereid die te brengen? Om bepaalde kleding niet te kopen, of er meer voor te betalen?”
Arjen: “Juist in uitgesproken reformatorische en evangelische kerken heerst de theologie: allemaal mooi, dat recht en gerechtigheid, maar het gaat toch vooral om wat Jezus míj te zeggen heeft, hier en nu. Terwijl: Jezus heeft een holistisch mensbeeld, en dan maakt het zeker wel uit hoe we met wereld omgaan. Ik denk dat de meeste kerken wat dat betreft pas net op de goede weg zijn. Concreet: ik vind het heel normaal dat kerken alleen fairtrade koffie en thee schenken, maar je wilt niet weten hoe veel tijd en moeite het kost om dat te bereiken. Overigens heb ik wel de indruk dat jongeren hier bewuster mee bezig zijn dan de generatie boven ons.”

Ursula: “Ik denk dat de gemiddelde christen er gewoon niet zo mee bezig is. Je kunt in de kerk wel duurzame koffie schenken, maar als al die kerkgangers thuis weer de goedkoopste koffie drinken, is de impact alsnog miniem. De uitdaging is om mensen ook thuis anders te laten kiezen.”

Buikpijn
En nu? Moeten kerken stoppen met praten over gerechtigheid en gelijk in actie komen? Niet per se, zegt Arjen, al is dat ook zijn eerste neiging. Maar het begint met bezinning, stelt ‘ie. “Niet voor niets heb ik gelobbyd voor een Nederlandse versie van de bekende Justice Bijbel. We moeten mensen meenemen in wat de Bijbel zegt over recht doen. Durven we als kerk uit onze veilige cocon te stappen en bezig te zijn met de rauwe randen van de samenleving, met thema’s die schuren en waar we buikpijn van krijgen? Ik zie het meer als een langdurende beweging, uiteindelijk moet je ontdekken waar je hart ligt; de één gaat dan rozen uitdelen op de Wallen, de ander is ondernemer en zorgt dat zijn werknemers eerlijk betaald krijgen.”

Ursula: “Het Leger des Heils heeft een jaarlijkse zondag van gebed voor slachtoffers van mensenhandel, maar het thema is nog betrekkelijk nieuw en veel minder zichtbaar dan een probleem als dakloosheid. Er mag nog meer bewustzijn komen bij voorgangers om zich met dit onderwerp bezig te houden. We zijn intensief bezig met sociale gerechtigheid – neem daklozenopvang of de strijd tegen eenzaamheid – maar wat betreft mensenhandel hebben we nog een weg te gaan.” 

Iets concreets doen met het Leger des Heils tegen mensenhandel en uitbuiting? Teken onze petitie voor nieuwe wetgeving in Nederland via onze campagnewebsite tegoedkoop.com