In december 2018 is Herstart geopend; een centraal loket waarin Leger des Heils Midden-Nederland en diverse Utrechtse hulpverleningsorganisaties samenwerken om dakloos geraakte mensen te begeleiden naar een nieuwe start.
Het is of je een schilderij binnenstapt op deze koude januarimorgen. De Nieuwegracht is een plaatje, met z’n mooie bruggetjes, fietsen her en der, mensen die hun hond uitlaten en een bestelbusje dat over de gracht ronkt. Op nummer 92, het voormalig Israëlitisch weeshuis, is het nu nog rustig, maar straks om tien uur zullen de eerste gasten in de inloop arriveren.
Transparantie
Het interieur van het pand heeft in 2018 een totale metamorfose ondergaan. Ferdinand van de Velde, manager Herstart, geeft een rondleiding. Vanbinnen oogt het pand industrieel, met veel glas en staal. ‘De transparantie die dat oplevert is een bewuste keuze’, lacht hij, ‘hoewel niet iedereen even gecharmeerd is van de mate waarin je naar binnen kunt kijken.’
Op Nieuwegracht 92 was jarenlang de laagdrempelige opvang van het Leger des Heils gevestigd. Nu zijn er een inloop, ruimten voor Stadsteam Herstel – dat de spil is in de Utrechtse daklozenzorg -, en vijftien bedden voor tijdelijke opvang. Ook is er nog een verdieping bestemd voor de Laagdrempelige opvang en de ziekenboeg. De inloop van Herstart drijft op één betaalde kracht en werkt verder met vrijwilligers en ervaringsdeskundigen. Allemaal zijn ze erop getraind contact te maken met de gasten, zodat die zich gezien en gehoord voelen.
Blikvanger
Het is halftien en Menno staat klaar om aan zijn ronde te beginnen. Hij is in het dagelijks leven kerkbeheerder in de Singelkerk iets verderop én ervaringsdeskundige. Tijdens een moeilijke periode in zijn leven raakte hij dakloos en verslaafd. Die tijd ligt gelukkig achter hem. Hij is nu een van de drie buurtwerkers in Herstart en voornamelijk buiten te vinden, om een veilige zone rondom nummer 92 te creëren en overlast te voorkomen. Maar eerst neemt hij een kijkje in de inloop.
Daar druppelen de eerste gasten binnen. Het notitieboekje van schrijver dezes trekt argwanende blikken. Het is koud vandaag, dus de warme soep en koffie die stagiair Shakila en haar collega serveren, vinden gretig aftrek. Voor iedereen is er een vriendelijke opmerking en een praatje. De ruimte oogt als een restaurant, met gezellige zitjes, comfortabele banken en hippe lampen. Blikvanger is een eeuwenoude bakstenen muur.
‘Transparantie en kwaliteit zijn een bewuste keuze’
Nergens veilig
In de hoek bij het raam zit Gregg met zijn rug tegen de muur achter zijn laptop. De voormalig beveiliger van prostituees zit hier elke dag, vertelt hij. Hij staat op de wachtlijst voor de LDO en hoopt daar in juni van dit jaar een plek te krijgen. Tot die tijd slaapt hij in de nachtopvang en overal en nergens. Overdag is hij in Herstart waar hij vrouwenfiguren tekent met behulp van het computerprogramma CorelDraw.
Nadat Gregg z’n baan en z’n huis was kwijtgeraakt, trok hij bij zijn ouders in. Maar zijn alcoholistische vader bleek nog dezelfde patronen te hanteren als vroeger. Toen er bij Gregg iets knapte en hij zijn eigen agressie op de man botvierde, wist hij dat het niet goed voor hem was daar te blijven. Het dakloos zijn, is hem echter niet in de koude kleren gaan zitten. Hij voelt zich nergens veilig en zit daarom altijd op deze plek. Met overzicht en rugdekking. Het wachten duurt lang maar hij blijft optimistisch. ‘Het is nu gewoon een kwestie van volhouden tot juni.’ Ferdinand adviseert hem in de tussentijd de banden met het Voortraject weer eens aan te halen.
Wachtlijst
Nieuwe daklozen kunnen twee weken in de tijdelijke opvang in Herstart blijven. ‘Vanuit Herstart leiden we mensen toe naar een passende plek’, vertelt Lotte van het Stadsteam. ‘Nu alles vanaf één adres geregeld wordt, merken we dat de zorg beter op elkaar afgestemd raakt. Dat is in ieders belang.’ Vanuit Herstart wordt ook geprobeerd het aantal daklozen in Utrecht in kaart te krijgen en te monitoren. Daarbij wordt intensief samengewerkt met de buurtteams voor het geval dakloosheid dreigt. Feit is dat het aantal schrijnende situaties toeneemt, aldus Lotte. ‘Belangrijke oorzaak is het ontbreken van voldoende plekken voor begeleid en beschermd wonen en betaalbare huurwoningen. Daardoor kunnen mensen niet snel genoeg in- en uitstromen, waardoor ze langer op straat moeten blijven.’
FC Utrecht
In de inloop meldt coördinator Anja zich bij Ferdinand met ‘iets heel leuks’. Ze is gebeld door de trainer van FC Utrecht met de vraag of we kunnen helpen met het in elkaar zetten van 1.000 vlaggen. Wie meedoet krijgt een gratis kaartje voor de wedstrijd. Het Leger des Heils heeft activering hoog in het vaandel staan en dit is een leuke kans voor de bezoekers en bewoners van Herstart. Alleen zijn duizend vlaggen wel wat veel. ‘We gaan eerst voor 750 exemplaren’, beslist Ferdinand. Terwijl Anja wegsnelt om de deal rond te maken, arriveert de fotograaf. Een notitieboekje en een statief in de inloop zijn tot daaraantoe, maar zodra er geflitst gaat worden, maken een paar bezoekers zich geruisloos uit de voeten. Die wordt het wat al te transparant.